Sites πληροφοριών για την περιοχή: http://kouvela.blogspot.gr/
Χάρτης περιοχής: Google maps
Η Νέδα είναι το φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Είναι ένα από τα δυο ποτάμια της Ελλάδας με θηλυκό όνομα ( το άλλο είναι η Αραπίτσα στη Νάουσα).Ξεκινά από το Λυκαίο Όρος, και τα νερά της, ύστερα από 32 χιλιόμετρα φυσικής ομορφιάς, εκβάλουν στο Ιόνιο έξω από το χωριό Ελαία, κοντά (22,8 km) στην Κυπαρισσία.
Σύμφωνα με τη μυθολογία , όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο, στις πλαγιές του Λυκαίου όρους. Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Κοντά στις πηγές βρίσκεται ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα, δημιούργημα του Ικτίνου, καθώς και ο ναός του Πανός.
Στην κορυφή του Λυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο Ησίοδος θεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας». Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. αναφέρεται στο ναό της Δήμητρας στις όχθες της Νέδας. Στα χωριά Βάστα και Άνω Μέλπεια βρίσκεται η Αγία Θεοδώρα, το ξακουστό ξωκλήσι με τα 17 δένδρα στη σκέπη της.
Για τη διάσχιση του φαραγγιού πρέπει να είστε καλά προετοιμασμένοι (φαγητό, παπούτσια και μαγιό) για 5 με 6 ώρες πεζοπορίας και κολύμβησης σε ορισμένα σημεία του ποταμού. Υπάρχουν όμως και επιμέρους διαδρομές , μικρότερες χρονικά , που οδηγούν στα σημεία ενδιαφέροντος .
Διαδρομή από Αρχαία Φιγαλεία .
Αφετηρία, ο τεράστιος πλάτανος στην ανατολική άκρη της αρχαίας Φιγαλείας. Από την αρχαία κρήνη με κατεύθυνση νότια, φτάνουμε στα 500 μέτρα στην άκρη του φαραγγιού. Από εκεί ένα όμορφο κατηφορικό μονοπάτι, με ξύλινα σκαλοπάτια , οδηγεί στον καταρράκτη «Άσπρο νερό» στη συμβολή του παραπόταμου Λύμαξ και Νέδα. Από τη ξύλινη γέφυρα ,μπορεί κάνεις να θαυμάσει τη θέα των νερών που πέφτουν από ψηλά (περίπου 40m ) ανάμεσα από τη οργιώδη βλάστηση. Αιωνόβια πλατάνια, και βελανιδιές δημιουργούν ένα εκπληκτικό και υπέροχο τοπίο φυσικής ομορφιάς.
Από τον καταρράκτη «Άσπρο νερό» αν συνεχίσουμε, μπορούμε να διασχίσουμε το φαράγγι, ακολουθώντας τη ροή των κρυστάλλινων και παγωμένων νερών . Σε δύο περίπου ώρες συναντάμε το τοξωτό πέτρινο γεφύρι, που ενώνει την Ηλεία με την Μεσσηνία.
Από εκεί συνεχίζουμε στην κοίτη ή στο διαμορφωμένο μονοπάτι στη βόρεια όχθη και φτάνουμε στο «Στόμιο» όπου το ποτάμι χάνεται βουίζοντας σε ένα τούνελ- σπήλαιο περίπου 80 μέτρων. Αν σκαρφαλώσουμε δεξιά στα βράχια φθάνουμε στους καταρράκτες και μπορούμε να, επισκεφτούμε το εκκλησάκι της Παναγιάς , κτισμένο στη ρίζα του βράχου και να κάνουμε μπάνιο στα κρύα νερά της λίμνης του μεγάλου καταρράκτη.
Αν συνεχίσουμε ίσια , μπαίνουμε στο τούνελ-σπήλαιο και ετοιμαζόμαστε για κολύμπι και μια δυνατή εμπειρία. Το φως λιγοστεύει ,στο βάθος φαίνεται η έξοδος και τα ανοίγματα στην οροφή του μας επιτρέπουν να συνεχίσουμε τη πορεία μας στο ημίφως . Το σπήλαιο είναι αρκετά ψηλό στα περισσότερα σημεία, και οι νυχτερίδες φωλιάζουν στην οροφή του. Ο χώρος του Στομίου είναι το πλέον εντυπωσιακό σημείο του φαραγγιού .
Αφού βγούμε στην άλλη άκρη μπορούμε , είτε να συνεχίζουμε τη διαδρομή στο ποτάμι ( η κοίτη του ανοίγει και καταλήγει ανάμεσα από μικρούς καταρράκτες και λιμνούλες στο Ιόνιο) ή να γυρίσουμε προς τα πίσω από το μονοπάτι στην όχθη του ποταμού και να ανηφορήσουμε ομαλά προς την Αρχαία Φιγαλεία. Το μονοπάτι καταλήγει στη Νότια Δυτική Πύλη του τείχους της Αρχαίας Φιγαλείας. Αξίζει ένα μπράβο στους ανθρώπους της περιοχής γιατί έχουν αξιοποιήσει το φυσικό κάλος της περιοχής. Μονοπάτια σηματοδοτημένα για την Νέδα, χάρτες προσανατολισμού, πλακόστρωτοι δρόμοι, αρχαία μνημεία κ.τ.λ.
Διαδρομή από το χωριό Πλατάνια
Το χωριό Πλατάνια είναι το κοντινότερο στο πιο ενδιαφέρον και συνάμα προσεγγίσιμο σημείο του φαραγγιού. Φτάνοντας στα Πλατάνια θα ακολουθήσετε τον απότομο βατό και για μη 4×4 οχήματα χωματόδρομο, που κατηφορίζει για 3 χλμ. ως την κοίτη του ποταμού. Αφού διασχίσετε το γεφυράκι, στρίβετε αριστερά και ακολουθείτε το μονοπάτι προς την καρδιά του φαραγγιού. Μετά τον πρώτο καταρράκτη, αυτόν με το ξύλινο γεφυράκι, το μονοπάτι συνεχίζεται, και οδηγεί (20 min) στα δεξιά στον μεγάλο, εντυπωσιακό καταρράκτη που βλέπετε στις περισσότερες φωτογραφίες της Νέδας, και ευθεία στο εκκλησάκι της Παναγίας .Στο σημείο αυτό βρισκόμαστε ακριβώς πάνω από την είσοδο του Στομίου ( βλέπε διαδρομή από Φιγαλεία) Μετά και πάλι είτε συνεχίζετε προς τη θάλασσα, είτε γυρίζετε πίσω προς τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Φιγαλείας.
Διαδρομή από το χωριό Κούβελα
Κάτω από το καφενείο ξεκινά ο δρόμος που πάει προς το Πετρογέφυρο. Περάστε το χωριό Μαυρομάτι και μετά από λίγο θα συναντήσετε μια ταμπέλα με κατεύθυνση δεξιά προς Στοιχειό και αριστερά προς Πετρογέφυρο και είναι χωματόδρομος. Στρίψτε προς Πετρογέφυρο και ύστερα από περίπου 2 Km βρίσκετε ένα μεγάλο χώρο, δίπλα στο ποτάμι που έχει πλατάνια και είναι πολύ βολικό μέρος για κατασκήνωση. Λίγα μέτρα πιο κάτω βλέπετε το πέτρινο γεφύρι (του Κουβελα). Αρχίζετε την κατάβαση ( μόνο το καλοκαίρι γιατί τον υπόλοιπο χρόνο η στάθμη του νερού γίνεται πολύ υψηλή). Στην διαδρομή θα συναντήσετε σημεία που θα πρέπει να κολυμπήσετε αλλά μόνο για λίγα μέτρα. Ύστερα από περίπου 2,5 ώρες θα φτάσετε στο γεφύρι (βλέπε διαδρομή από Πλατάνια ) και τα καλύτερα έπονται. Σιγά σιγά τα πυκνά δέντρα θα δώσουν τη θέση τους σε βράχια και το φαράγγι θα αρχίσει να στενεύει. Μέχρι να φτάσετε στο Στόμιο θα δείτε εκπληκτικές εικόνες. Η συνεχεία, όπως και στις προηγούμενες διαδρομές.
Αυτή η εκδρομή είναι από τις καλύτερες που έχω κάνει και την συνιστώ ανεπιφύλακτα!
Κειμενο: Κωνσταντίνος Τσακανίκας, Θοδωρής Λαμπρου
Φωτογραφίες : Θοδωρής Λαμπρου , kouvela.blogspot.gr