Βασικές οδηγίες ανάγνωσης πεζοπορικού χάρτη

Ο χάρτης είναι μία ακριβής δισδιάστατη απεικόνιση μιας περιοχής με συγκεκριμένη αναλογία (κλίμακα). Σκεφτείτε ότι είστε στο βουνό και το πανάκριβο κινητό σας ή το gps σας μένει από μπαταρία ή χάνει το σήμα. Ένας ταπεινός χάρτης και μια πυξίδα είναι ότι χρειάζεστε. Η γνώση λοιπόν για το πώς διαβάζεται και πώς βοηθά στον προσανατολισμό είναι ένα από τα βασικά «πρέπει» για όλους όσους τριγυρνάμε στα βουνά.

Τα τέσσερα βασικά στοιχειά που περιγράφουν τον χάρτη και χρειάζεται να τα γνωρίζουμε για να διαβάσουμε ένα χάρτη είναι τα ακόλουθα. Ένδειξη του Βορρά , Κλίμακα, Ισοϋψείς καμπύλες και Υπόμνημα.

Ένδειξη βορρά στο χάρτη

Σε όλους τους χάρτες υπάρχει ένα βελάκι που δείχνει προς τον βορρά. Βρίσκεται πάντα στο επάνω μέρος του χάρτη, συμβολίζεται πάντα με το γράμμα N (North) και σε συνδυασμό με μια πυξίδα δείχνει στον πεζοπόρο τον απαραίτητο προσανατολισμό, ώστε να μπορεί να καταλάβει που βρίσκεται και να σχεδιάσει που θέλει να πάει.

Κλίμακα

Η κλίμακα είναι η αναλογία ανάμεσα στην πραγματική απόσταση και την αναπαράστασή της πάνω στο χάρτη. Βάση της κλίμακας, ο χάρτης παρουσιάζει σε σμίκρυνση ένα κομμάτι της γήινης επιφάνειας και βρίσκεται σχεδόν πάντα στο κάτω μέρος του χάρτη. Μια κλίμακα πχ 1:25.000 σημαίνει ότι 1cm στο χάρτη ισούται με 25.000cm στο έδαφος ή 250m , μια κλίμακα 1:15.000 σημαίνει ότι 1cm ισούται με 150μ και ου το κάθε εξής. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι όσο μικρότερη είναι η κλίμακα τόσο μεγαλύτερη λεπτομέρεια έχει ο χάρτης. Με βάση την κλίμακα μπορούμε να υπολογίσουμε και την απόσταση.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: Σε ένα χάρτη με κλίμακα 1:25.000 θέλουμε να πάμε από το σημείο Α στο σημείο Β που απέχουν στο χάρτη 20cm. Κάθε 1cm όπως είπαμε είναι 250m συνεπώς 20cm x 250m = 5km. Θεωρώντας ότι η μέση ταχύτητα για έναν πεζοπόρο είναι 4km την ώρα, θα χρειαστούμε 1 ώρα και κάτι για να καλύψουμε την απόσταση. Αυτό είναι αρκετά χρήσιμο ειδικά όταν σχεδιάζουμε μεγάλες πορείες. Προσοχή όμως, ο απλός αυτός υπολογισμός της απόστασης μεταξύ δύο σημείων, δεν παίρνει υπόψη το ανάγλυφο, αφού ο χάρτης έχει δυο διαστάσεις και όχι τρεις όπως ο πραγματικός κόσμος, αλλά ούτε και τους ελιγμούς του μονοπατιού. Αν η διαδρομή μας γίνεται σε πεδινό μέρος η μέτρηση πλησιάζει την πραγματικότητα. Αν όχι, είναι μια καλή ένδειξη για να προγραμματίσουμε χρονικά την πορεία μας. Μια καλή πρακτική για να υπολογίσετε και τους ελιγμούς της πορείας είναι να τοποθετήσετε πάνω στο ίχνος της στον χάρτη ένα σπάγκο. Μετά τεντώστε τον , μετρήστε τον και κάντε τον υπολογισμό βάση της κλίμακας. Για τον υπολογισμό και του ανάγλυφου βοηθούν οι ισοϋψείς καμπύλες.

Ισοϋψείς καμπύλες

Οι ισοϋψείς καμπύλες είναι οι καμπύλες γραμμές που παρατηρούμε στον χάρτη και δίνουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για το ανάγλυφο του και έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά

Α. Είναι πάντοτε κλειστές καμπύλες γραμμές.

Β. Κάθε γραμμή περιγράφει σημεία που βρίσκονται στο ίδιο υψόμετρο

Γ. Είναι σχεδόν παράλληλες μεταξύ τους και σχεδόν ποτέ δεν τέμνονται εκτός αν απεικονίζουν πολύ απότομα τμήματα της επιφάνειας.

Δ. Η απόσταση τους καθορίζεται από την κλίση του ανάγλυφου.

Σε κάποιες ισοϋψείς καμπύλες υπάρχει ένας αριθμός. Αυτός ο αριθμός δηλώνει το υψόμετρο που έχουν τα σημεία της συγκεκριμένης καμπύλης. Για καλύτερη αναγνωσιμότητα , το υψόμετρο δεν εμφανίζεται σε κάθε καμπύλη παρά μόνο σε καμπύλες ανά 100m υψομετρικής διαφοράς Ενδιάμεσα στις ισοϋψείς καμπύλες αναφοράς υψομέτρου υπάρχουν και άλλες καμπύλες με πιο αχνό χρώμα χωρίς αριθμό. Η διαφορά ανάμεσα σε δυο διαδοχικές καμπύλες δηλώνει τη διαφορά του υψομέτρου και ονομάζεται ισοδιάσταση και αναφέρεται στο υπόμνημα κάθε χάρτη. Αφού η ισοδιάσταση είναι σταθερή αντιλαμβάνεστε ότι όσο πιο πυκνές είναι οι ισοϋψείς τόσο πιο μεγάλη είναι η κλίση της πλαγιάς. Κατανοώντας λοιπόν και την έννοια της ισοδιάστασης, μπορούμε να διαβάσουμε τον χάρτη και να τον φανταστούμε σε 3 διαστάσεις βοηθώντας μας έτσι να υπολογίσουμε με σχετική ακρίβεια την πεζοπορία μας. Δείτε μερικά παραδείγματα παρακάτω:

Με την χρήση της κλίμακας του χάρτη μετρήσαμε την απόσταση σε 2 διαστάσεις (οριζόντια απόσταση). Με τη χρήση και των ισοϋψών, μπορούμε να υπολογίσουμε πλέον την πραγματική απόσταση της πορείας μας. Για να γίνει αυτό πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την γεωμετρία του σχολείου και το πυθαγόρειο θεώρημα. Από το σχήμα καταλαβαίνουμε ότι η πραγματική απόσταση περιγράφεται από τη σχέση Απόσταση Πλαγιάς = τετρ.ρίζα [(υψομετρ.διαφοράς)2+(οριζ.απόσταση)2]

Επειδή όμως πάνω στο βουνό δεν έχουμε υπολογιστή τσέπης βρήκαμε σε ένα παλιό προσκοπικό εγχειρίδιο ένα πολύ χρήσιμο πινάκα που βοηθά στον υπολογισμό της επιπλέον απόστασης αλλά και της κλίσης της πλαγιάς

Υπόμνημα

Το υπόμνημα είναι το λεξικό για την ανάγνωση του χάρτη. Αποκρυπτογραφεί τον χάρτη, και παρέχει επεξηγήσεις για όλα τα σύμβολα που έχει ο χάρτης. Τα είδη συμβόλων που μπορεί να βρει κανείς στο υπόμνημα ενός πεζοπορικού χάρτη είναι σύμβολα απεικόνισης οικισμών, κορυφών, πηγών, σπηλαίων, μονοπατιών, ποταμών κλπ. Επίσης στο υπόμνημα ενός χάρτη αναφέρεται η κλίμακα και η ισοδιάσταση.

Προσπαθήστε να εξασκηθείτε διαβάζοντας τον χάρτη μιας γνωστής περιοχής. Φανταστείτε το έδαφος και πως αυτό σχετίζεται με τις ισοϋψείς καμπύλες. Στο πεδίο, διαλέξτε χαρακτηριστικά όπως κορυφές, γκρεμούς και ράχες και μελετήστε τα στον χάρτη. Κάντε συχνά πρακτική και σε λίγο καιρό θα κατακτήσει μια από τις πιο βασικές δεξιότητες της ορειβασίας.

One thought on “Βασικές οδηγίες ανάγνωσης πεζοπορικού χάρτη

Comments are closed.