Οδηγίες χρήσης πυξίδας

Η πυξίδα είναι ένα όργανο που χρησιμοποιείται για πλοήγηση και χαρτογράφηση επειδή μετρά τη γεωγραφική κατεύθυνση μεταξύ δύο σημείων. Είναι ένα αρκετά απλό όργανο που χρησιμοποιεί έναν μαγνήτη, τοποθετημένο σε έναν άξονα που γυρίζει συμφώνα με το μαγνητικό πεδίο της γης, για να καθορίσει την κατεύθυνση (αλλά όχι τη θέση). Η μαγνητική βελόνα δείχνει το μαγνητικό Βόρειο Πόλο, ο οποίος είναι διαφορετικός από το γεωγραφικό Βόρειο Πόλο. Η ένδειξη της πυξίδας, συνήθως εκφράζεται ως γωνία (μοίρες) και αναφέρεται στην οριζόντια κατεύθυνση προς ή από οποιοδήποτε σημείο. Ο όρος “ένδειξη” χρησιμοποιείται εναλλακτικά με τον όρο “αζιμούθιο” και πρακτικά είναι το ίδιο. Μια πυξίδα χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς, όπως:

• Να προσδιορίσετε την κατεύθυνση προς έναν προορισμό ή ένα σημείο αναφοράς.

• Να προσδιορίσετε την ευθεία διαδρομή προς έναν προορισμό ή ένα σημείο αναφοράς, ακόμα κι αν δεν το βλέπετε.

• Να αποφύγετε εμπόδια στο δρόμο προς τον προορισμό ή το σημείο αναφοράς.

• Να επιστρέψετε στο σημείο εκκίνησης.

• Να εντοπίσετε τοποθεσίες στον χάρτη και στο πεδίο.

• Να προσδιορίσετε τι βλέπετε στο πεδίο ή στον χάρτη.

• Να “προσανατολίσει” έναν χάρτη.

• Να σημειώσετε σημεία σε ένα χάρτη.

• Να σχεδιάσετε την πορεία της διαδρομής στο χάρτη.

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες πυξίδων:

• Πυξίδες με κινητό καντράν ή ανεμολόγιο (τύπου Ranger), όπως στην Εικ. 3, στις οποίες η μαγνητική βελόνα είναι ενσωματωμένη στο ανεμολόγιο. Έχουν σκόπευτρο γι΄αυτό είναι πιο ακριβείς στη μέτρηση αζιμούθιου και διαβάζουμε την τιμή άμεσα. Για χάραξη αζιμούθιου στο χάρτη πρέπει πρώτα να προσανατολίσετε το χάρτη.

• Πυξίδες με ακίνητο ανεμολόγιο (τύπου Silva), όπως στο Εικ. 1 Είναι πιο εύκολες στη χρήση, πιο φθηνές, αλλά χρειάζονται μεγαλύτερη εξοικείωση στη χρήση τους.

Ποιά πυξίδα είναι ΚΑΛΗ; Το βασικό κριτήριο της καλής πυξίδας είναι ότι, όταν την στρίψετε προς άλλη κατεύθυνση, η βελόνα της σταθεροποιείται πολύ γρήγορα. Συνεπώς πυξίδες μπρελόκ , διαφημιστικές , ενσωματωμένες στο μπατόν κλπ πρέπει να αποφεύγονται.

Μέρη μιας πυξίδας

Δεν έχουν όλες οι πυξίδες όλα αυτά τα μέρη που περιγράφονται παρακάτω και κάποιες πυξίδες μπορεί να έχουν ακόμη περισσότερα.

Βάση. Η σκληρή, επίπεδη επιφάνεια στην οποία είναι τοποθετημένη η υπόλοιπη πυξίδα. Έχει χάρακα στα άκρα για τη μέτρηση αποστάσεων στους χάρτες. Η άκρη είναι ευθεία και χρήσιμη για την χάραξη γραμμών σε έναν χάρτη
Κλίμακες . Η κάθε άκρη μιας πυξίδας μπορεί να έχει διαφορετικούς χάρακες για χρήση με διαφορετικές κλίμακες χάρτη
Βέλος κατεύθυνσης πορείας. Δείχνει την κατεύθυνση που θα περπατάτε.
Μεγεθυντικός φακός. Για καλύτερη εμφάνιση μικρών σημείων του χάρτη
Δείκτης μετρήσεων (το άλλο άκρο του βέλους κατεύθυνσης πορείας). Καταλήγει ακριβώς στην άκρη του καντράν και είναι εκεί όπου παίρνετε την ένδειξη του αζιμούθιου
Ανεμολόγιο ή καντράν. Ο δακτύλιος που γύρω από το περίβλημα του έχει χαραγμένα τα σημεία του ορίζοντα και τη βαθμονόμηση σε μοίρες και περιστρέφετε χειροκίνητα
Σημεία μαγνητικής απόκλισης. Χρησιμοποιούνται για τον προσανατολισμό της πυξίδας σε μια περιοχή με γνωστή απόκλιση
Βέλος προσανατολισμού. Η σήμανση στο πάτωμα του καντράν. Περιστρέφεται μαζί με το καντράν . Το χρησιμοποιείτε για την ρύθμιση της μαγνητικής απόκλισης και για να προσανατολίσετε ένα χάρτη
Γραμμές προσανατολισμού. Οι γραμμές που σημειώνονται στο πάτωμα του καντράν και στη βάση.
Βελόνα πυξίδας. Το μαγνητισμένο κομμάτι μέταλλο με το ένα άκρο βαμμένο κόκκινο για να δείχνει τον Βορρά Κάθεται σε ένα λεπτό σημείο που είναι σχεδόν χωρίς τριβή, οπότε περιστρέφεται ελεύθερα όταν η πυξίδα διατηρείται επίπεδη και σταθερή
Εσωτερικό του καντράν. Το κύριο μέρος της πυξίδας. Είναι ένα στρογγυλό πλαστικό δοχείο γεμάτο με υγρό και έχει τη βελόνα πυξίδας μέσα
Φυσαλίδα. Μια φυσαλίδα αέρα στο υγρό που βρίσκεται στο εσωτερικό του καντράν και είναι χρήσιμη για να βεβαιωθείτε ότι κρατάτε την πυξίδα αρκετά επίπεδη
Καθρέπτης. Ο καθρέφτης σάς επιτρέπει να βλέπετε ταυτόχρονα την πυξίδα και τα μακρινά αντικείμενα. Χρήσιμος και για σηματοδότηση έκτακτης ανάγκης (Εικ. 2)
Σκόπευτρο . Η σχισμή που βελτιώνει τη στόχευση της πυξίδας σας σε απομακρυσμένα αντικείμενα. (Εικ. 3)

Γενικές Οδηγίες

Μια πυξίδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους, πχ να δείξει που είναι ο Βορράς ή να ακολουθήσει ένα μονοπάτι χωρίς σήμανση μέσα στην ερημιά. Όμως, πρέπει να πώς να διαβάσετε τις ενδείξεις της. Aς αρχίσουμε λοιπόν από τα βασικά, για το πώς είναι διαμορφωμένη μια πυξίδα.

Σε μια πυξίδα υπάρχουν τέσσερα βασικά σημεία του ορίζοντα – Βορράς, Νότος, Ανατολή και Δύση. Όταν διαβάζετε μια πυξίδα και λέτε σε άλλα άτομα οδηγίες, ξεχάστε το “δεξιά” και “αριστερά” από το λεξιλόγιό σας. Δεξιά και αριστερά είναι σχετικές κατευθύνσεις και διαφέρουν ανάλογα με τη θέση και την κατεύθυνση σας, αλλά τα βασικά σημεία του ορίζοντα είναι πάντα σταθερά.

Η κατεύθυνση στο ενδιάμεσο σημείο του ορίζοντα , μεταξύ Βορρά και Ανατολής λέγεται Βορειοανατολική (ΒΑ) και η κατεύθυνση ανάμεσα στον Βορρά και το Βορειοανατολικό σημείο λέγεται Βόρειο- Βορειοανατολική (ΒΒΑ). Με το ίδιο σκεπτικό ονομάζονται και τα υπόλοιπα σημεία της πυξίδας. Επειδή όμως στο πεδίο υπάρχει ανάγκη για ακριβέστερες κατευθύνσεις, ο κύκλος της πυξίδας χωρίζεται σε 360 μοίρες. Για γενικές κατευθύνσεις, χρησιμοποιήστε την ονοματολογία Βόρεια ή Βορειοανατολικά. Όμως, για να βρείτε το δρόμο σας ή να εντοπίσετε προορισμούς στα βουνά και στη φύση, χρησιμοποιήστε τις μοίρες όπως θα δείτε λίγο.

Δύο βόρειοι πόλοι

Υπάρχουν στην πραγματικότητα δύο βόρειοι πόλοι – ο γεωγραφικός βόρειος πόλος που είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η γη, και ο μαγνητικός βόρειος πόλος που είναι εκεί που δείχνει η βελόνα της πυξίδας.

Μαγνητική απόκλιση

Η διαφορά μεταξύ του βόρειου γεωγραφικού πόλου και του βόρειου μαγνητικού πόλου ονομάζεται μαγνητική απόκλιση ή απλώς απόκλιση και περιγράφεται σε μοίρες. Ανάλογα με το πού βρίσκεστε στη γη, η απόκλιση είναι διαφορετική. Σε ορισμένες τοποθεσίες, οι γεωγραφικοί και μαγνητικοί πόλοι είναι σχεδόν ευθυγραμμισμένοι και έτσι η απόκλιση είναι ελάχιστη, αλλά σε άλλα σημεία, η γωνία μεταξύ των δύο πόλων είναι πολύ μεγάλη. Η πυξίδα όπως είπαμε, δείχνει τον μαγνητικό Βορρά ενώ ο χάρτης τον γεωγραφικό Βορρά και εάν πχ η απόκλιση τους είναι 4^ο μοίρες μπορεί στα 10 km απόστασης να βρεθείτε 1 km εκτός του προορισμού σας. Συνεπώς πρέπει να γνωρίζετε την απόκλιση της περιοχής για να μην βγείτε εκτός πορείας. Για να γίνει ακόμα πιο δύσκολο, ο ρυθμός αλλαγής απόκλισης αλλάζει και με την πάροδο του χρόνου. Η τιμή της απόκλισης της περιοχής που περπατάτε δίνεται στο υπόμνημα του χάρτη σας αλλά άλλη τιμή είχε η απόκλιση το 2000 και άλλη σήμερα. Άρα αν ο χάρτης δεν είναι τυπωμένος τον τελευταίο χρόνο, μην χρησιμοποιείτε την τιμή της απόκλισης που δίνει για τη βαθμονόμηση της πυξίδας σας. Επειδή όμως δεν θα ανανεώνετε τους χάρτες σας κάθε χρόνο για να έχετε τη σωστή τιμή απόκλισης, μπορείτε ανά τακτά χρονικά διαστήματα να συμβουλεύεστε το διαδίκτυο όπου υπάρχου sites που μπορούν να σας δώσουν την πληροφορία. Εμείς χρησιμοποιούμε το www.magnetic-declination.com

Προσαρμογή απόκλισης της πυξίδας

Σε πολλές πυξίδες, μπορείτε να προσαρμόσετε την απόκλιση περιστρέφοντας ένα δακτύλιο, χρησιμοποιώντας μια βίδα ή κάποια άλλη μέθοδο αλλαγής . Θα πρέπει να διαβάσετε το βιβλίο οδηγιών της πυξίδας για να βρείτε τον τρόπο. Σκοπός είναι το βέλος προσανατολισμού να συμπέσει με τον μαγνητικό Βορρά που δείχνει η βελόνα της

Ρυθμίζοντας την πυξίδα μας ώστε να ταιριάζει με την απόκλιση στον χάρτη μας (αν είναι πρόσφατος) ή στην ένδειξη που διαβάσαμε στο διαδίκτυο, το βέλος προσανατολισμού φαίνεται τώρα να είναι εκτός του Βορρά. Και έτσι πρέπει να είναι. Τώρα, που τοποθετήσατε το ΚΟΚΚΙΝΟ στο ΚΟΚΚΙΝΟ (κόκκινη βελόνα πάνω στο κόκκινο βέλος προσανατολισμού), ο Βορράς που υποδεικνύεται πλέον στο καντράν στο δείκτη μετρήσεων είναι ο πραγματικός γεωγραφικός Βορράς . (Εικ. 4)

Βασική ανάγνωση πυξίδας

Στην πυξίδα, το κόκκινο της βελόνας δείχνει πάντα το Βορρά. Για να διαβάσετε την πυξίδα σας, κρατήστε σταθερά την πυξίδα στο χέρι σας, περίπου στο ύψος του στομαχιού σας και με τέτοιο τρόπο ώστε η βάση να είναι επίπεδη και το βέλος κατεύθυνσης πορείας να δείχνει κατευθείαν μπροστά από εσάς. Κοιτάξτε την πυξίδα και δείτε πού δείχνει η βελόνα. H πυξίδα στην παρακάτω εικόνα δείχνει προς το βορρά (0^ο μοίρες)

Γυρίστε το σώμα σας ενώ κρατάτε την πυξίδα μπροστά σας. Παρατηρήστε ότι καθώς η πυξίδα περιστρέφεται (μαζί με το σώμα σας ) η βελόνα παραμένει προς την ίδια κατεύθυνση. Συνεχίστε την περιστροφή μέχρι η βελόνα να δείχνει προς την Ανατολή, όπως η παρακάτω εικόνα, διατηρώντας το βέλος κατεύθυνσης πορείας και το σημάδι του Βορρά ίσια μπροστά σας. Η βελόνα τώρα δείχνει προς Ανατολή (90^ο μοίρες)

ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτό είναι το πιο κοινό λάθος! Η βελόνα της πυξίδας δείχνει προς την Ανατολή, οπότε πρέπει να βλέπω Ανατολικά, σωστά; ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ!

Για να βρω την κατεύθυνση μου, πρέπει να γυρίσω το καντράν της πυξίδας έως ότου το σύμβολο του Βορρά και το “Βέλος προσανατολισμού” ευθυγραμμιστούν με το κόκκινο άκρο της βελόνας. Τότε μπορώ να διαβάσω την ένδειξη που βρίσκεται στο “δείκτη μετρήσεων” (το άλλο άκρο του βέλους κατεύθυνσης πορείας). Με δεδομένο ότι το “Βέλος προσανατολισμού” είναι συνήθως δύο παράλληλες γραμμές στη βάση της πυξίδας, ένας καλός τρόπος για να το θυμάστε είναι: ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ . Τώρα ξέρουμε ότι κατευθυνόμαστε πραγματικά στη Δύση (270^Ο μοίρες) όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Αζιμούθιο

Μετακινώντας την πυξίδα σας με το σώμα σας και χρησιμοποιώντας τα σημάδια N–E–S–W, μπορείτε να έχετε μια καλή ιδέα προς τα που πηγαίνετε. Αυτό είναι συχνά το μόνο που χρειάζεστε από την πυξίδα σας. Όπως, έχετε παρατηρήσει το καντράν στη πυξίδα σας, είναι χωρισμένο σε 360^ο μοίρες που αντιπροσωπεύουν τον κύκλο που σας περιβάλλει όπου κι αν βρίσκεστε.

Όταν πρέπει να βρείτε το δρόμο σας από ένα σημείο σε ένα άλλο, πρέπει να χρησιμοποιήσετε αυτές τις μοίρες για να μάθετε το αζιμούθιο για το σημείο προορισμού. Η κατεύθυνση που πηγαίνετε και το αζιμούθιο είναι σχεδόν το ίδιο πράγμα. Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται μια πυξίδα να δείχνει κατεύθυνση ή αζιμούθιο 250^ο μοίρες.

Συμβουλές ανάγνωσης, φροντίδας και έλεγχου πυξίδας

Κρατήστε την πυξίδα επίπεδη. Εάν η πυξίδα έχει κλίση, η βελόνα θα αγγίξει το καπάκι ή τη βάση και δεν θα κινηθεί σωστά.
Διαβάστε το σωστό άκρο της βελόνας.
ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ!
Κρατήστε την πυξίδα μακριά από μεταλλικά αντικείμενα. Ακόμη και ένα μαχαίρι, φακός ή μπρελόκ μπορεί να προκαλέσει λάθος ένδειξη αν είναι πολύ κοντά στην πυξίδα.
Χρησιμοποιήστε την κοινή λογική, όπως να γνωρίζετε ότι εάν βρίσκεστε στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη ή την Ασία και πηγαίνετε προς τον ήλιο κατά το μεσημέρι, κατευθύνεστε προς νότια κατεύθυνση. Εάν είστε νότια του ισημερινού και κατευθύνεστε προς τον ήλιο, είναι ακριβώς το αντίθετο και κατευθύνεστε σε μια βόρεια κατεύθυνση. (Εάν βρίσκεστε στις τροπικές περιοχές, μεταξύ του Τροπικού Καρκίνου στις 23,5 μοίρες βόρεια του ισημερινού και του Τροπικού του Αιγόκερω 23,5 μοίρες νότια του ισημερινού, τότε αυτή η συμβουλή δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Ο ήλιος μπορεί να βρίσκεται είτε βόρεια είτε νότια από εσάς , ανάλογα με την εποχή του χρόνου.)

Όταν την μεταφέρετε τοποθετήστε την σε μια ανθεκτική θήκη από χοντρό πλαστικό ή Cordura για προστασία από χτυπήματα, γδαρσίματα κ.ά.
ΜΗΝ την τοποθετείτε κοντά σε μεταλλικά αντικείμενα. Ο σουγιάς, τα σκεύη, τα πασσαλάκια είναι…κακές παρέες για την πυξίδα σας.

Σε τακτά χρονικά διαστήματα συγκρίνετε τις ενδείξεις της πυξίδας σας με εκείνες κάποιων άλλων. Εάν συστηματικά παρατηρήσετε διαφορές τότε κάτι δεν πάει καλά (με την πυξίδα σας ή με των άλλων!!!).
Έλεγχος με ευθυγράμμιση: Εντοπίστε δύο καταφανή σημεία στο περιβάλλον γύρω σας (δηλ. χαρακτηριστικά του τοπίου, που τα έχει όμως και ο χάρτης), π.χ. ένα κοντινό εξωκλήσι και μια παρακείμενη κορυφή, τα οποία να είναι στην ίδια ευθεία με εσάς. Μετρήστε την κατεύθυνση από το εξωκλήσι προς την κορυφή στο χάρτη. Κατόπιν μετρήστε την στο περιβάλλον με την πυξίδα σας. Αν παρατηρήσετε σημαντική διαφορά (π.χ. μεγαλύτερη από 10°), τότε η πυξίδα σας έχει σφάλμα.

Πηγές : www.compassdude.com